Makala

www.turkmensahra.org
Türkmensähra Jemhuriıetinden 83 ıyl geçdi
1924-nji ıylyň maı aıynda 83 ıyl mundan ozal Türkmensährada Jemhuriıet düzgüny yglan edylyär. Bu Jemhuriıet Türkmen ıaşullaryň we ahunlaryň maslahty bilen Omçalda dörän şuranyň tarapyndan
yglan edilıär.
Döredilen Şura ıaşullardan Hojaniıaz han, Göky Sofy , Jänmät han we beılekiler; we Ahunlardan bolsa welijan Ahun, Rejeb Ahun we Osman Ahun gatnaşypdirlar. Şuranyň agzalarnyň adlary taryhda sept bolypdir we olar öz arasyndan Osman Ahuny
Jemhuri başlygy edip saılapdirlar.
 
 

Osman Ahun kim?

 Taryhy çeşmeleryň berıän maglumatlarna görä Osman Ahun bilimli we beıik mertebeli adam bolypdir. Ol 1867-nji ıylda Kümişdepede enden dogupdyr. Buharan göklydaş medresesynde okapdyr we okuwy gutarandan soň öz halkynyň Arasyna gelyp Mektep açyp türkmen çagalarny  mektepde okadypdyr. Osman Ahun syıasy taıdan hem ösen we tejribely adam bolupdyr. Ony Türkmensahra Jemhurysnyň ıollabşçylarnyň Eıranyň Merkezy Hökumetinden eden talablaryndan aňlap bolyär.

Osman Ahuny tanaıän adamlar we ony ıakyndan gören käbir ıaşullar häzyr arada we Türkmensährada ıaşaıärler.

ran Türkmenlernyň taryhny öwrenıän adamlar ıäde olaryň ıakyn taryhy barada barlak işini geçirıänler Osman Ahunyň ıolbaşçylygy baradada soňky wagtlarda azda bolsa maglumat berıärler.

Türkmenleriň islegleri we merkezy hökumetden talablary

 

Täze dörän Türkmensähra  jomhurıeti öz isleglerne parahatçylyk ıol bilen ıetmäge niıet etıär. Türkmenler öz ilçilerni merkeze (Tährana) ıollaıarlar. olaryň käbir islegleri şular bolupdyr:
 
1. Türkmensahrada Goşunug ıolbaşçylary ıerli ilatdan bolmali.
2. Türkmensähraň ekin ıerleri türkmenlere berlmely.
3. Maşatda 28 sany günäsiz ıatan türkmenler tussaghanadan azat bolmaly.
4. Türkmenleryn ıaraglary öz ellerinde galmaly.
 
 

Türkmensähra Jemhurıetinden gazanylan Tejribeler

Iran Türkmenlerniň ilkinji gezek Türkmensährada öz ıerli hökmetini dörtyär we bir ıyl ıaryma golaı  dowam etıär. İöne türkmen Serkerdeleri bir näçe ıyl öz söweşlerni Riza şaň garşysyna dowam etdirdıärler. Türkmenleriň gozgalaňy we eden Hreektleri hiç bir ıere bagly bolmandyr. Iran Türkmenleri birinji gezek Iran Taryhynda Jemhuri Düzgünniň döremegny teklip etıär şonuň üçin hem olaryň eden syıasy hereketi bir progresiw häsiıete eıe bolıar. Başga bir häsiıeti Türkmen Tiıre Taıpalaryň birleşdirmegi bolıär.

Jemhurıetyň ykbaly

 

Türkmensährada dörän Jemhurıeti Riza Şa Pählewiıniň tarapyndan gahar gazab bilen basylyb ıatyrlaıär. Iran Türkmenleryde ıurdyň başga miletlery ıaly tarıh boıy eıeläp gelıän özerkinliklerni elden berıärler. Köp sanly Türkmenler bolsa Riza Şaň hökmetiniň tarapyndan atylıär ıäde tussaga edilıär.

İuwurtde bolsa parslaşdyrma prosesy zor billen gün tertibne girıär. ran halklary öňkidende beter gysylıär. Täze dörän ıagdaıa jydamany köp sany Türkmenler bolsa öz dogdyk mekanlarny terk edip gidmäge mejbur bolıärler.  

Merkezleşen Riza şanyň hökumety Pars dilini Türkmensahrada-da resmi dil etıär.Türkmen Milli egin eşikleriň geılmegi gadagan bolıär hatta käbir Taryhy çeşmeleriň berıän maglumatlarna görä gök çaı içmek hem gadagan bolıär.

Merkezi hökmet Türkmensähra Jemhuriıeti ıeňylenden soň Türkmen jemygatnyň tertib düzgünni degişdirmek üçin Hezaralary göçürp getirıär.

Ynha 83 ıyl Türkmensährada Jemhuriıet yglan edilenden geçdi. Eıranda ıaşaıan Türkmen ildeşlermize ıakyn Taryhyna degişly wakalar barada az maglumat berilyär.

Osman Ahun we Türkmen ıaşullary dindar adamlar bolsalarda olar hiç haçan randa tanadylmaıär. Türkmen taryhçylarnyň we Alymlarnyň bir borji şu möhüm taryhi waka barada maglumat beryp Jemhuriıet günini Türkmensährada belläp geçmekleridir.

 

       [ Baş sahypa ]            [ Çap ]             [ Dostuňa ıolla ]

turkmensahra.org