| Turkmensahra |
ترکمنصحرا |
|
Kümmetkowus ?aherining taryhy
Gülüstan wela?atynyñ gündogar-demirgazyk
sebitinde ?erle?en Kümmetkowus ?äheristany 6857 inedördül me?dany bilen,
E?ranyñ bütin me?danyndan 33,5 göterimini öz içine al?ar.
“1996-njy ?yldaky iñ soñky ?urt bölün?ik hem umumy adam san statistikasy
bo?ünça bu ?äheristan 14 etrap, 5 ?äher, 12 sany dehistandan ybarat bol?ar.”
Kümmetkowus ?äheri Pählewileriñ gelmezinden öñ etrap görnü?de oturupdyrlar.
1316-njy hijri-?emsi ?ylda (1937m.?.) gadymy Jürjen ?äheriniñ 3 kilometrlik
günortasynda täze bina edilen ?äheriñ adyna “Kümmetkowus” di?lip
atlandyrylypdyr. Pählewiler döwründe E?ranyñ demirgazyk ülkeler?nde ?er-suw
reformalary geçirilen döwürlerinde oña üns berilip ba?lan?ar.
Gadymy Jürjen ?äheri (Gürgen) häzirki Kümmetkowus ?äheriniñ 98 kilometr
demirgazyk-gündogarynda ?erle?ipdir. Bu ?äher V hijri asyryñ ahyrlarynda
Seljuklaryñ we onsoñ Horezm?alyklaryñ gol astyna dü??är. Mogollaryñ yurda
çozan döwründe, Çingizhanyñ tarapyndan Muhammet Horezm?any yzarlamak üçin öz
ogullarynyñ birini birnäçe go?un bilen, ol ?ere ?olla?ar. Bu go?un 617-nji
hijri ?ylynda 4000 sany ilaty bolan Jürjen ?äherini we?ran ed?är.
Häzirki zaman Kümmet ?äheri Gürgen der?asynyñ bo?unda Hazar deñziniñ 18
farsang gündogarynda ?er ?arynyñ 55° gradus grafiki bo?lugynda we 37° gradus
grafiki inliginde ?erle??är.
Kümmetkowusyñ minarasynyñ bina bolmagy hakda dürli rowa?atlara gabat gel?äris.
Käbirleri bu minarany dürli ?ahsy?etleriñ ?ygnan??an ?eri bolupdyr di??ärler.
Bir toparlary ?itenleriñ ?ol görkezijisi (?olsalgy mekany) di?ip hasap
ed?ärler. Ýene bir toparlary bolsa Kowus paty?anyñ ?an-?öhratyny görkezmek
üçin bina edilen minara di?ip dü?ün?ärler. Geliñ bu gümmeziñ bina edili?i
hakda dürli rowa?atlary agtaryp göreliñ.
Ale-z?ar hanedanlygyñ me?hur paty?asy Gabus ibn-e Wo?mgir (Kowus) bolupdyr.
Ýakut äl-Hamawiniñ a?tmagyna görä, ol ta?syz söwe?jeñ hem dana edebi?atçy
bolupdyr.
?ams El-mo,alynyñ hut özi alym ki?i, sungatparaz, hatdat we ezber ?azyjy hem
parasatly adam bolupdyr. Ol pars we arap dillerinde birnäçe eserler ?azypdyr.
?eýle hem Musulman Gündogar yklymynda me?hur “Kowusnama” eserini döreden
?ahsyýet bolupdyr. Onuñ kö?gi dün?äniñ alymlarynyñ hem ulymalarynyñ ?ygnany?yp
mejlis geçir?än ?eri bolupdyr. Orta asyrlaryñ me?hur we belli alymy bolan Abu
Re?han Biruny öz me?hur “Asar el-baky?e” atly eserini 390-njy h.k. ?yl onuñ
adyndan döred?är.
Ikinji bir tarapdan taryhy rowa?atlarda ony rehimsiz, gaharjan we ga?duwsyz
sy?asatmedar di?ip bellenil?är.
Kümmetkowus ?äherindäki uly ägirt gümmezli minara ?ems El-mo,alynyñ ?a?an
döwründe 397-nji h.k ?yl bina edil?är. Bu ?äheriñ häzirki Kümmetkowus (Gonbäd-e
Gabus) 1316-njy h. 19 m. ?ylda bu hökümdaryñ adyndan alyn?ar.
Rowa?atlaryn birinde ?e?le setirlere gabat gel?äris. “Abu El-mo,alynyñ jansyz
jesedi jäjekden ?asalan bir tabytyñ içinde ?erle?ipdir. Bu tabyt gümmeziñ içki
bamyndan asylgy halatda durup her gün ertir säheri günüñ ?alkymy gümmeziñ
penjiresinden oña tarap gün saçypdyr. ...” Bu rowa?at ?ol binanyñ bin?at
edili? fundamentiniñ öçgür göwheridir.
Gabus ibne Wo?mgirin gümmezi, Orta Azi?ada yslam döwrüniñ ta?syz
arhitekturalarynyñ biridir. Bu gümmez Kümmet ?äheriniñ demirgazyk etrabynda ?erle??är.
Ol Al-e Zi?aryñ hökümdarlyk eden merkezi jürjen ?äheriniñ 3 kilometrliginde
bina edilipdir. Bu ?adygärlik dikilen gümmez Al-e Zi?ar tarapyndan jürjen
?äheriniñ pajarlap ösen döwründe migmarçylyk sungatynyñ taryhy we täsin
gymmatly ?adygärlikleriniñ biri bolup dur?ar.
Bu bina häzirki zaman gözel bir uly parkyñ ortasynda ?erle??är. Ol on kilometr
uzaklykdan görnüp dur. Geçmi?de bu ?er dürli ?urtlardan gel?än
kerwendir-mysapyrlaryñ ?olsalgy mekany we kerwensara? nokatlarynyñ biri
bolupdyr.
Bu gümmez 397-nji hijri ?yly 15 metr be?ikligi bolan bir depänin üstünde 55
metr galdyrylyp, ?ems El-mo,alynyñ gubury hökmünde gurulypdyr.
Bu bina 18 metr be?iklikde gupbaly gümmez görnü?de örülip, çüñki bolsa, ?yldyz
?ekilli 10 ganat görnü?inde örülipdir. Ýerligindäki örülen ?yldyz görnü?li
ganatynyñ da? çykyp duran çüñki 1,60 metr, olaryñ arasy bolsa 1,4 metr
açyklygy bar. Gümmeziñ umumy tegelek göwrümi bolsa 30 metr we 144 millimetrden
ybarat bol?ar. Onuñ gündogar gyrasyndaky penjiräniñ 1,90 metr bo?y bolup,
Kowusyñ jansyz me?diniñ jäjek tabytyny ho?la?mak üçin asylyp go?ulan ?eridir.
Gümmeziñ günortasynda içerden arkalanan bir sany girelge gapy bar. Bu gapynyñ
arka görnü?li ?okary gyrasyny iki hatar owadan nagy?lar bilen belläpdirler.
Bu ?adygärligiñ depesindäki gupbaly gümmez görnü?de örülen çüñkiniñ 2 metr
a?agyndan 3 metr bo?lugynda kerpiçiñ ?üzünden 2 hatar sada ?azgy ?erle?dirilipdir.
Ýazgy arap dilinde bi?en kerpiçler bilen ja?lanypdyr. Ol sadalygy hem
owadanlygy özünde jemläp a?akdaky görnü?de görkezil?är :
????? ???? ?????????? ?????? ???????
???? ???????? ????????? ? ??? ????? ????? ????????? ? ??? ????? ?? ??? ????
? ??????? ??? ????????? ? ???? ?? ????? ?? ??????? ? ??? ???? ? ?????????
? ? ???????????? ????????? ? ???? ????? ? ??????? ? ????????? ?????????
Arap dilindäki bu ?azgynyñ terjimesi ?e?le :
Bu be?ik kö?k – Emir ?ems El-mo,alynyñ kö?güdir – Emirleriñ emiri Wo?mgir ogly
Kowus – öz ?a?an döwründe muny bina edmäge bu?ruk berdi. 275-nji hijri-kamary
?yly – 375-nji ?emsi ?yly.”.
Bu sene milady ?yl hasabyndan 996-nji ?yl bolup müñ ?yldan gowyrak mundan öñ
bina edilipdir .
Bu hatdan mälim bol?y ?aly, häzirki görnüp duran bu bina, Abu El-mo,aly Gabus
ibn-e Wo?mgir-e Al-e Zi?arynyñ gubury hökmünde me?hur bolupdyr. Aslynda bu
bina bir uly kö?k mekany bolup, onsoñ Al-e Zi?ar hanedanlygynyñ me?hur
paty?asynyñ gubury edilipdir.
“Gümmeziñ gupbalanan çüñki ?örite “kökli kerpiç” dien kerpiçden örülip onuñ
palçyk suwagy bolsa, “melat-e saruj ” ?agny hek bilen külden emele gel?än
Bu Gümmez alty parsah uzaklykdan görün?är we onuñ uly ha?baty ?akynynda has
mälim bol?ar. Käbir rowa?atlaryñ habar bermegine görä , -“bu Gümmez Nedir
?ahyñ döwründe onuñ gazabyndan ikä bölünipdir.”- di?len gürrüñ bar. “Hedir ?a
go?unlary bilen köp ülkeleri a?lanyp ?adapdyrlar. Haçanda bu Gümmezi
görenlerinde, bir uly ?äheriñ gyrasyndan girendirin ö?edip, bu Gümmeziñ
sa?asynda dynç alaryn di?ip umyt edipdir. Olar has uzak ?ol ?öräp ol ?ere
baranlarynda Gümmezden ba?ga bir harabaçylyk bilen gabat gel?ärler. ?onuñ üçin
be?lekiler aldanmaz ?aly gazaba çykyp ony bozmaklygy b?ur?ar .” ?e?le hem
Gökleñ türkmenleriniñ emirleriniñ biri onuñ astynda bir uly ba?lyk ?atandyr
ö?edip bu gümmezi ?ykmak üçin dört töweregini gazyp agtarmagy b?ur?ar. Soñ
munuñ ?ykylmagy bilen ony gaz?an adamlaryñ bir toparynyñ heläk boljakdygyny
emire dü?ündir?ärler. ?onuñ üçin emir bu i?den göz uwm?ar.
Soña baka bu bina bozulmaga tarap ba?lan?ar. 1308-mji hijri-?emsi ?ylynda
(1929-mjy milady ?.) arheologi?anyñ i?öwür hünärmeni Mosio Gdar hem-de iki
sany E?ranly ökde migmarçylaryñ üsti bilen täzeden ömürle?diri? ( sazla?dyry?
) i?ini alyp bardylar. Ol Gürgen ?a-d Jürjen ?äherinden ?arym farsang aralykda
gurulupdyr. Türkmen gelin –gyzlary bu mynarany öz dokan halydyr- halyçalarynyñ
?üzüne nag? edip doka?arlar.
Gadymy Gürgen ?äheri “Mo,äjjäm el-Bälädan” atly eserde arap dilinde “Werkan”
ülkesi ?a-da “Jorjan” diýip ?atlanyl?ar. Bu?äher gündogar musulman ?urtlarynyñ
iñ ähm?etli we taryhy ?äherleriniñ biri bolup durupdyr.Bu ?äher 108 kilometr
häzirki Gürgen ?äheriniñ demirgazyk – gündogarynda Gürgen der?asy bilen Nardyn
der?asynyñ iki tarapynda bina edilipdir. Onuñ bir bölegine Gürgen we be?leki
bir bölegine-de , Bekrabat di?lip atlandyrylypdyr. Bu iki bölek der?anyñ
üstüne gurlan bir köprü bilen biri-birine bagly bolupdyr . Rowa?atlryñ habar
bermegine görä, bu ?äher Milad atly bir ?ahsy?etiñ Gürgen di?ilen oglunyñ
tarapyndan bina edilipdir. Ýene-de “Mo,äjjäm el-Bälädan ” eseriniñ rowa?at
etmegine görä, ?ezid ibn-e Mähläb ibn-e El-näbi bu ?äheri bina etdiripdir.
Ýene-de bir rowa?atda ?agny “nozhät el- glub” eseriniñ a?tmagyna görä, “Soltan
Mälik?a Seljuklynyñ nebresi tarapyndan gurulupdyr .- di?ip bellenil?är.”.
639-njy milady ?ylda arap serkerdesi Swä?d ibn-e Mägran ‘Bestam ?äheri
golastyna geçirende, Gürgeniñ türkmen paty?asy Ruzan ibn-e Suwla özüni bo?un
egdirmek üçin hat ?ollapdyr. Suwly han bu çagyry?yga bo?un egip, ?ylda
araplara paç töläpdir . Ýene-de hijri ?yl hasaby bo?unça 98-nji ?yl Ýezid
ibn-e Mähläb Suwly hany ?yk?ar-da Gürgeni e?ele?är.
IV hijri asyrda Ibn-e Hokäl Gürgen ?äherine sy?ahat edip ?e?le belle?är :
“Göwneja? bir ?äher we onuñ ö?leri kerpiçden hem howasy bolsa, Täbäristandan
gurak. Ka?ykdan ?asalan köpüri arkaly ?äheriñ iki tarapyna gatnaw bolupdur.
Hakykatda Gürgen ?äheri der?anyñ gündogar tarapynda, we günbatar gyrasyndaky
?äher bolsa, Bekrabat di?ilipdir. Ibn-e Hokäliñ a?tmagyna görä, ?äheriñ iki
bölegi “Re?” ?äheri ?aly uly bolupdyr. ?äheriñ etraplaryndaky baglardan köp
mukdarda miwe önümleri öndürülipdir. ?e?le hem köp mukdarda ?üpek öndürülipdir.
Der?anyñ çep tarapyndaky Gürgeniñ esasy bölegini “Mukaddesi” atly alym
“?äheristan ” di?ip atlandyrypdyr. Onda uly-kiçi metjitler bolup, bazarlarynda
töwerek-etraplardan getirilip arzan bahadan satyl?an nar, ze?tun, gawun-garpyz,
badamjan, pyrtygal, le?mun we üzüm ?aly miweler we be?leki adamzada gerekli
hajatlar aly?-çaly? bolup durupdyr.
?äherin mähelleleriniñ aralaryndaky geç?än arnanyñ ( kiçi der?a) üstünden
ka?yklaryñ ustünde ?asalan we depesine arka berilen köprulerden gatnaw
edilipdir. Hökümet edarasynyñ öñündäki uly me?danyñ 9 sany derwezesi bolupdyr.
Gürgeniñ howasy örän yssy we pe?esi , mör-möjekleri çakagan, esasanam
büreleriniñ çakan ja?y möjek gapan ?aly bolup dur?ar.” – di?ip belläpdir.
Orta asyrlaryñ be?leki bir belli taryhçysy Hamdulla Mustowfiniñ a?tmagyna görä,
Mälik?a Seljuklynyñ agtygy tarapyndan ?äher täzeden gurlupdyr, onuñ umumy
me?dany 7 müñ ädime barabar bolupdyr. Soltan Teke? Horezm?anyñ b?urugy bo?unça
?a Arde?ir Mazenderanynyñ tagallasy bilen ?äheriñ diwarlary täzeden bina
edilipdir. Hijri ?yl hasaby bo?unça 8-nji asyrda Hamdulla Mustowfiniñ taryh ?azan
döwüri mongollaryñ çozu?yndan be?läk, ?äher harabaçylyga tarap ga?d?ar. Ol ?eriñ
dürli miweleri we baglary hakda az be?an ed?är.
695-nji hijri ?ylda Emir Te?mur / Temir / arnanyñ gyrasyndan özüne “?asman”
atly bir ymarat galdyrt?ar.
287-nji hijri ?ylda /900 m.?. / Jürjen ?äheriniñ töwereginde söwe?ip ?ehit
bolan öwlatlaryñ biri Welid ibn-e Ýezidiñ halyflyk döwründe Se?it Muhammet
ibn-e Ýah?a ibn-e Ze?diñ gubury ?ol ?erde ja?lanyl?ar. Bu ?äheriñ iñ
?an-?öhrätli döwüri Kowus paty?anyñ döwründe bolupdyr. Ol döwürde Ibn-e Sina,
Abu Re?han Biruny we Abu Bekr-e Horezmi ?aly alymlaryñ ?ygnany??an merkezi
bolupdyr. Yslam ?urtlarynyñ ähli künjeklerinden ilatynyñ köpligi, abadançylyk,
söwda i?leri we ylym-bilim hem edebi?atyñ ösmegi bilen me?hurlyga e?e bolupdyr.
?äheriñ günbatar-demirgazyk böleginde bir kö?k, hammam hajatlary bilen özünde
?erle?än bazar, erk gala, Garañky Ymamyñ gündogar kenar ?akasyndaky Gürgen
der?asy bilen Hurmarud aralygynyñ gyrasynda ?erle?ipdir. Gürgeniñ suwy bir uly
da? turbadan go?ulan suw turba arkaly Garañky Ymamyñ üsti bilen ?ähere
go?berilipdir. 1285- 1291-nji h.?. ?yllardaky Britan döwletiniñ ilçisi,
“Mazenderan we Astrabat ” atly eseriñ e?esi H.L Rabinonyñ a?tmagyna görä,
Gürgen ?äheriniñ da? gyrasynda “Garañky Ymam” ?erle??är. Bu mowzele? könele?en
gümmez görnü?de esasy bölegi ?eriñ astynda galypdyr. Onda hiç hili ?azgy ?adygärligi
galmandyr. Ýöne çaklamalara görä, Ýah?a ibn-e Ze?diñ mazary bolmaly di?il?är.
Ol 125-nji hijri ?ylda ?äheriñ da?yndaky bolan söwe?de öldürülüpdir. Onuñ
me?dini du?many Abu Mosläm ?ol ?erde ja?lapdyr.” – di?ip rowa?at bar .
Ýah?a ibne Ze?diñ guburyna 40 ?yl mundan öñ umumy özgertmeler berlipdir.
Zy?aratçylar üçin guburyñ da?-töwereginde otaglar gurulypdyr. Howlynyñ
arkasynda bir uly howuz gurlupdyr. Gubur hem öñkisi ?aly çuññurlykda däl.
Apbas Pärwiziñ “Arap ta di?aleme” atly eserinde ?e?le rowa?atlara gabat
gel?äris.
“Ýah?a ibne Ze?d Ymam Huse?n ala?hussalamlaryñ nebereleriniñ biri Ol Welid
ibne Ýezidiñ halyflyk döwründe ?a?apdyr. Ol 7 müñ sany müritleri we
tarapdarlary bilen Horasanda gozgalañ turuz?ar. Emma Halyfyñ häkimi Nasrebne
Se??aryñ bu?rugy bo?unça Mosläm ibne Ahur El-mo,ini onuñ gar?ysyna söwe?e ?olla?ar.
Olaryñ arasyndaky Jürjen ?äheriniñ gyrasyndaky geçen söwe?de Ýah?a ibne Ze?d
öldüril?är.”
Bu guburyñ ?anyna barmak üçin bir garañky uzak ötükden geçilipdir. ?onuñ üçin
türkmenler oña “Garañky ymam” di?ipdirler.
Kümmetkowus ?äheriniñ häzirki görnü?i ikinji jahan ur?undan öñ Reza?anyñ
döwründe nemesler (Almanlylar) tarapyndan çyzylypdyr. Ol belli tertipde
demirgazykdan-günorta tarapa we günbatardan – gündogara çekilen köçelerden
ybarat bol?ar. Bu köçelerde dürli ja? gurlu?yklar alnyp barylypdyr. Bu ?äheriñ
özbolu?ly ykdysady?et we ekerançylyk ?erligi bolany üçin pajarlap ösmäge ?ert
döre?är.
1375-nji h.? (1996 m.?) ?ylyñ hasabaty bo?unça ?äheriñ 411522 ilatdan ybarat
bol?ar.
?aheriñ esasy jemgy?etini türkmenler döred?är. Onda az sanly zabylly, ma?atly,
azerba?janly, goçanly kürt, we bejnurtlylar hem ?a?a?arlar. Bu ?äher senagat
we söwda hem ekeramçylykly ?äheri bolany üçin gün-günden ?a?a?jylarynyñ sany
köpelip dur?ar.
Senagaty çalt ös?är. Gymmatly haly-halça doka?anlardan ba?ga-da pagta
arassala?jy, tok-elektrik, un we agaç dolan?ygy ?aly kärhana-fabrikleri
gurul?ygy gurul?arlar. Ja? gurlu?ygynyñ günsa?yn köpelmegi bilen, kerpiç
kärhanalarynyñ sany hem ?onça art?ar.
Kümmetkowusyñ söwda dolan?ygynda dur?an harytlar umuman birinji nobatda
haly-halyça we be?leki gymmatly tikin-dokyn hem ?a?-sepler ?aly materiallar,
pagta, arpa, bugda? bolup ikinji nobatda gawun, garpyz, dürli miweler hem
tekstil önümlerini öz içine al?ar.
Bu ?äheriñ köçeleri has uzyn we giñdir. Her bir köçäniñ uzynlygy 62 kilometre
barabar. Ýurt tabynlykdaky sy?asy bölün?ikler bo?unça dört bölek, ?agny
Merkezi Rami?an, Azad?äher we Da?lyburun ?aly ?äherlere bölünip Kümmet ?äheri
bolsa bu ?äheristanyñ merkezi ?äheri hasaplan?ar. Ol 45 metr dün?äniñ açyk
deñiz ?üzlügüniñ ölçeginden ?okary derejede dur?ar.
Bu ?äheristan tebigy häsi?etleri bo?unça iki bölek, ?agny daglyk we
jülgeliklere bölün?är. Onuñ möhüm be?iklikleri bolsa, Gündogar Elburs
daglyklarynyñ Günorta sebitleri, 2880 metr be?ikligi bilen Aleng dagy we
gündogar-demirgazyk sebitlerinde bolsa, kelte be?ikligi bilen Güllidag we
Narlydag ?aly daglyklardan ybarat bol?ar.
Bu ?äheristanyñ be?leki sebitleri günortadan-demirgazyga we
gündogardan-günbatara tarap jülgelik we çököklüge tarap me?illen?är. Onuñ
çököklügi ?äheristanyñ merkezi we günbataryna tarap ?agny Gürgen der?asyna
tarap in?är.
Kümmet ?äheristanyñ howa-suw ?agda?y hakda a?dylanda welin, Azat ?äher
?äheriniñ günorta be?ikliklerinden Ho??a?lak magistral ?a ?olunyñ üsti bilen
daglyk ma?yl howa we jülgäniñ günorta dag etekleri bolsa, ygally ma?yl howa,
hem-de Gürgen der?asynyñ demirgazygyndan Gara?syz Türkmenistanyñ serhetlerine
çenli özbolu?ly geografiki häsi?eti bo?unça ?arym gurak howa-suw ?ertlerinde
häsi?etlenip dur?ar.
Bu ?äheriñ iki esasy der?alarynyñ biri Etrek der?asy E?ran-Türkmenistan
serhetlerini döred?är. Be?lekisi bolsa, Gürgen der?asy bolup dur?ar. Gürgen
der?asyna ?ene-de Alyabad, Rami?an ?aly günorta be?ikliklerinden gözba? al?an
arnalar gu??ar.
Bu ?äher gadymy Jürjen harabaçylyklary hakda erheologlar tarapyndan entäk anyk
derejede hiç hili gazuw agtary? i?leri geçirilmändir. Bir wagtlar ol ?erden
Kowus paty?a degi?li altyn, kümü? pul zikgeleri tapylypdyr. ?äheriñ esasy
?a?ollary gündogarda Marawdepe we Bežnurd hem Minude?t ?ollaryna seple?ip,
günorta tarapdan Azat?äher we Gürgen, Tähran ?ollaryna we demirgazyk hem
günbatardan bolsa Da?lyburun, Inçeburun hem Kümu?depe we Bendertürkmen ?aly
türkmen ?äherleriniñ ?ollaryna baglany?yp dur?ar.
Kümmetkowusyñ bin?ady tutulanda, onuñ birinji oturumla?an ilaty ?omutlaryñ
jafarba? tiresinden bolan Gan?okmazlar, Köçek, Tumaç we Igdir ?aly ta?palary
bolupdyr. Soñlarda paty?a Russi?anyñ go?unlary Türkmenistany basyp
alanlaryndan be?läk, türkmenleriñ ta?pa-tireleri gapma-gary?ylygyndan
pe?dalanyp Kümmetkowusy hem bir hatarda e?ele?ärler. Russi?a döwleti bu
meseläni E?ran döwleti bilen bilelikde amala a?yr?ar.
Russi?a paty?alygy 1917-nji ?ylda synmagy bilen onuñ Kümmetkowusdaky i?gärleri
we wekilleri öz watanlary bolan Ors?ede dolanyp ga?tmaly boldular.
Umuman 1917-nji ?yldan 1930-njy ?yllara çenli Türkmenistan SSR-inden hem
türkmenler ol ?ähere bosgun bolup bar?arlar. Olar a?akdaky tertipde ?erle??ärler:
-Tekeler, Molla Orazgylyç tekäniñ ?oba?çylygynda öz kowumlary bilen
Kümmetkowusyñ demirgazyk-günbatar böleginde mekan tut?arlar.
Hangeldi Ownuk-CANADA–TORONTO
19.Jan.2006
hangeldi56@yahoo.ca
|
|
|
استفاده از
مطالب اين سایت با ذکر منبع بلامانع مي باشد |
|
|